Lipa jest jednym z najczęściej spotykanych drzew występujących w zadrzewieniach śródpolnych. Można ją spotkać także przy starych zabudowaniach dworskich. Powszechnie znane są jej właściwości lecznicze. Jako surowiec zielarski wykorzystywane są kwiaty lipowe, które pojawiają się na drzewie na przełomie czerwca i lipca. W ich składzie rozpoznano 20 różnych związków chemicznych, m.in. sole mineralne, kwasy organiczne, olejki eteryczne, witaminę C i PP. Napar z kwiatów lipy tradycyjnie jest stosowany przy przeziębieniach. Działa napotnie i przeciwgorączkowo, uspokajająco oraz łagodzi także kaszel. Lipa jest również bardzo cenną rośliną miododajną. Wydajność miodu z lipy drobnolistnej wynosi 1000 kg/ha.
Lipa przez Słowian była uznawana za święte drzewo. Miała chronić przed uderzeniami piorunów i złymi duchami. Najstarsze i najgrubsze drzewo tego gatunku w Polsce rośnie przy kościele w Cielętnikach. Jej wiek jest szacowany na 530 lat, a obwód pnia wynosi aż 1105 cm obwodu. Według podań ludowych lipa ta ma taką cudowną właściwość, że ugryzienie jej kory leczy ból zębów. Na wprost lipy znajduje się obraz świętej Apolonii – patronki od bólu zębów. To prawdopodobnie przez skojarzenie tego obrazu z lipą powstało przekonanie, że kora drzewa chroni od bólu zębów. W okresie międzywojennym obgryzanie cielętnickiej lipy było wręcz plagą i nawet teraz można na niej dostrzec ślady ludzkich zębów, ale także zabezpieczeń stosowanych przez kolejnych proboszczów, jak smarowanie pnia smołą. Do obgryzania kory przyczyniali się przede wszystkim uczestnicy przechodzących tędy pielgrzymek do najważniejszego sanktuarium maryjnego w Polsce – na Jasnej Górze w Częstochowie.
Na zdjęciu: Lipa w Cielętnikach. Fot. Tomek Pikuła
